Öğretmenlik Meslek Kanunu görüşmeleri sürüyor

TBMM Genel Kurulunda, geçen hafta görüşmelerine başlanan ve 42 maddeden oluşan Öğretmenlik Mesleği Kanunu Teklifi’nin 25 maddesi kabul edildi. Teklifin bu hafta Meclis Genel Kurulu’ndan geçerek yasalaşması bekleniyor.

Kabul edilen maddelere göre, öğretmenlik, genel kültür, özel alan eğitimi ve öğretmenlik meslek bilgisi bakımından hazırlığı gerektiren özel bir ihtisas mesleği olarak tanımlanıyor.

Öğretmen olarak istihdam edilecekler, öğretmenlik mesleğine kaynak teşkil eden en az lisans düzeyinde yükseköğretim programlarından veya bunlara denkliği kabul edilen yurt dışı yükseköğretim programlarından mezun olan ve hazırlık eğitiminde başarılı olanlar arasından seçilecek.

Öğretmen olarak istihdam edileceklerde genel kültür, özel alan eğitimi ve öğretmenlik meslek bilgisi bakımından aranacak niteliklerle öğretmenlik alanlarına kaynak teşkil edecek yükseköğretim programları, söz konusu nitelikler esas alınarak Bakanlıkça belirlenecek.

Öğretmenlik mesleği yeterlikleri çerçevesinde belirlenen teorik ve uygulamalı derslerden oluşan hazırlık eğitimi, Milli Eğitim Akademisi tarafından verilecek. Öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği bilgi, beceri, tutum ve değerleri içeren öğretmenlik mesleği yeterlikleri Bakanlıkça belirlenecek.

Hazırlık eğitiminin süresi 4 dönem olacak. Bu süre, öğretmen adayının mezun olduğu yükseköğretim programına göre 3 dönem olarak uygulanabilecek. Hazırlık eğitiminin içeriği, süresi ve hazırlık eğitimine ilişkin diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek.

Hazırlık eğitimine alınacakların belirlenmesi

Hazırlık eğitimine alınacaklarda aranacak şartlar şöyle:

“Türk vatandaşı olmak, kamu haklarından mahrum bulunmamak, Türk Ceza Kanunu’nda belirtilen süreler geçmiş olsa bile, kasten işlenen bir suçtan dolayı 1 yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, kaçakçılık, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma, kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak, hayasızca hareketler, müstehcenlik ve fuhuş suçları ile cinsel dokunulmazlığa karşı suçlardan mahkum olmamak, devlet memurluğundan çıkarılmamış veya düzenlemeye göre öğretmenliği sona ermemiş olmak, askerlikle ilgisi bulunmamak, muvazzaf askerlik hizmetini yapmış veya muvazzaf askerlik hizmeti ertelenmiş ya da yedek sınıfa geçirilmiş olmak, öğretmenliğe atanacağı alan için Bakanlıkça belirlenen yükseköğretim programlarından mezun olmak, Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı tarafından yapılan sınavlardan alanlara göre Bakanlıkça belirlenecek sınav puanına sahip olmak, sağlık durumu yönünden öğretmenlik görevini yapmasına engel bir durumu olmamak.”

Hazırlık eğitimine alınacak adaylar, atama izni verilen pozisyon sayısını geçmemek üzere, sınav puanı üstünlüğüne göre belirlenecek.

Terörle Mücadele Kanunu, Sosyal Hizmetler Kanunu ve milli sporcu kapsamındaki öğretmen adaylarının hazırlık eğitimine alınmasında, “sınav puanına sahip olmak” şartı dışındaki diğer şartlar aranacak.

Hazırlık eğitimine alınacaklara güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacak.

Hazırlık eğitiminde başarı

Hazırlık eğitiminde her bir teorik dersten en az iki yazılı sınav yapılacak. Her bir dersten not ortalaması 100 üzerinden 60 ve üzerinde olanlar başarılı sayılacak.

Teorik derslerden başarısız olanlara, başarısız oldukları her bir ders için ek bir sınav hakkı verilecek. Ek sınavdan 60 ve üzerinde puan alanlar ilgili dersten başarılı sayılacak. Ek sınavlar sonunda herhangi bir dersten başarısız olanların Akademi ile ilişiği kesilecek.

Hazırlık eğitiminde edinilen bilgi, beceri, tutum ve davranışların eğitim öğretim ortamına yansıtılmasındaki başarı düzeyini belirlemek amacıyla öğretmen adayı 3 defa değerlendirmeye tabi tutulacak.

Söz konusu değerlendirme, uygulamadan sorumlu eğitim personeli, uygulamanın yapıldığı eğitim kurumunun müdürü ve uygulama öğretmeni tarafından, Bakanlıkça belirlenen öğretmenlik mesleği yeterlikleri esas alınarak Akademi tarafından öğretmenlik atama alanlarına göre oluşturulan değerlendirme formu üzerinden yapılacak.

Uygulamadan sorumlu eğitim personeli, eğitim kurumu müdürü ve uygulama öğretmeni tarafından ayrı ayrı doldurulan değerlendirme formlarında verilen puanların aritmetik ortalaması alınarak değerlendirme puanı belirlenecek.

Birinci değerlendirme puanının yüzde 20’si, ikinci değerlendirme puanının yüzde 30’u, üçüncü değerlendirme puanının yüzde 50’si alınarak uygulamalı ders başarı puanı belirlenecek.

Öğretmen adaylarından uygulamalı ders başarı puanı 100 üzerinden 70 ve üzerinde olanlar başarılı sayılacak. Uygulamalı derslerde başarısız olanların Akademi ile ilişiği kesilecek.

Hazırlık eğitiminin sonunda, teorik derslerin başarı notlarının aritmetik ortalamasının yüzde 40’ı, uygulamalı derslerin başarı notlarının aritmetik ortalamasının yüzde 60’ı toplanarak atamaya esas başarı puanı belirlenecek.

Hazırlık eğitimine devam zorunlu olacak. Öğretmen adaylarından belgeye dayalı sağlık mazeretleri sebebiyle hazırlık eğitimi süresince toplam 20 gün ve üzeri hazırlık eğitimine katılamayan veya katılamayacak olanların, mazeretlerinin ortadan kalkmasını takip eden ilk hazırlık eğitimi programına tekrar alınmak üzere kayıtları dondurulacak. Belgeye dayalı sağlık mazeretleri dışında öğretmen adaylarına mazeretlerine bağlı olarak hazırlık eğitimi süresince 10 güne kadar izin verilebilecek.

Akademi ile ilişiğin kesilmesi

Öğretmen adaylarından, “hazırlık eğitimine alınacakların belirlenmesi”ni düzenleyen ilgili maddedeki şartlardan herhangi birini taşımadığı sonradan anlaşılanların veya hazırlık eğitimi sırasında bu şartlardan herhangi birini kaybedenlerin, disiplin soruşturması sonucunda Akademiden çıkarma ile tecziye edilenlerin, hazırlık eğitiminde başarısız olanların Akademi ile ilişiği kesilecek.

Öğretmen adaylarına uygulanacak disiplin cezalarıyla bu cezalara karşılık gelen fiil ve davranışlar da belirleniyor.

Buna göre, “öğretmen adayına, fiil ve davranışında kusurlu olduğunun bildirilmesi” olarak tanımlanan kınama cezasını gerektiren fiil ve davranışlar şöyle:

“Ders, seminer, sınav, uygulama ve diğer eğitim öğretim ortamlarında yürütülen çalışmaların düzenini bozmak, bu çalışmalara geç gelmeyi veya erken ayrılmayı alışkanlık haline getirmek. Sınavlarda kopya çekmeye teşebbüs etmek. Hazırlık eğitimine mazeretsiz olarak toplam 2 gün katılmamak. Akademinin sunduğu imkanlardan hakkı olmaksızın yararlanmak veya bu imkanlardan başkasını yararlandırmak. Akademi personelini ya da öğretmen adaylarını kaba veya yaralayıcı sözle rencide etmek. Akademinin düzen ve işleyişini olumsuz etkileyen davranışlarda bulunmak. Akademide yürütülen eğitim faaliyetlerine ilişkin ses veya görüntüleri ilgili mevzuatında belirlenmiş usuller dışında paylaşmak.”

Yapılacak ödemelerden 10’da 1 oranında kesinti yapılmasını gerektiren fiil ve davranışlar ise şöyle:

“Akademi yetkililerince istenilen bilgileri kasıtlı olarak eksik veya gerçeğe aykırı bildirmek. Akademiye ait alanlarda alkollü içki içmek veya Akademiye sarhoş gelmek. Hazırlık eğitimine mazeretsiz olarak toplam 4 gün katılmamak. Kasıtlı olarak Akademi bünyesinde mevcut bina, demirbaş eşya ve benzeri malzemeyi tahrip etmek veya bilişim sistemine zarar vermek. Kişilerin şeref ve haysiyetini zedeleyen söz, davranış veya yazılı eylemlerde bulunmak. Akademi personelini veya öğretmen adaylarını tehdit etmek. Sınavlarda kopya çekmek veya çektirmek.”

Öğretmen adayını “Akademiden çıkarılmasını gerektiren fiil ve davranışlar” da hüküm altına alınıyor.

Disiplin Kurulu, Akademi Başkanı tarafından Akademik Kurul üyeleri arasından 3, Akademide görevli daire başkanları arasından 2 üye olmak üzere her bir eğitim programı süresi için belirlenecek 5 üyeden oluşacak. Aynı usulle 5 yedek üye belirlenecek. Disiplin Kurulu ilk toplantısında kendi üyeleri arasından bir üyeyi başkan seçecek.

Öğretmen adaylarına ilişkin mali ve sosyal hükümler

Genel Kurulda kabul edilen önerge ile öğretmen adaylarına, hazırlık eğitimi sürecinde yapılacak ödemede iyileştirmeye gidildi. Ödemeye esas olan gösterge rakamı 18 bin 650’den 23 bin 310’a yükseltildi. Bu ödeme, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmayacak. İlgili madde kapsamında kaydı dondurulanlara bu süre boyunca ödeme yapılmayacak.

Öğretmen adaylarından askerlik yükümlülüğü bulunanların askerlik hizmetleri, Akademideki eğitimleri süresince ertelenecek.

Öğretmen adayları hazırlık eğitim sürelerinde Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılacak. Bu kişiler adına Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenecek primler, öğretmen adaylarına birinci fıkrada öngörülen ödemeden bağımsız olarak Bakanlık bütçesinden karşılanacak.

Sözleşmeli öğretmenlikte istihdam

Hazırlık eğitimini başarıyla tamamlayanlar ve gerekli şartları taşıyanlar, Devlet Memurları Kanunu kapsamında sözleşmeli öğretmen olarak istihdam edilecek.

Sözleşmeli öğretmenlerin, eğitim kurumlarına yerleştirilmeleri atamaya esas başarı puanı esas alınarak tercihleri doğrultusunda yapılacak. Tercihte bulunmayanlarla tercihlerine yerleşemeyenlere boş kalan eğitim kurumları için yeniden tercih hakkı verilecek.

İkinci tercih döneminde tercihte bulunmayanlarla tercihlerine yerleştirilemeyenler Bakanlıkça kurayla yerleştirilecek.

Genel Kurulda kabul edilen önergeyle, yerleştirildikleri eğitim kurumlarında mazeretsiz olarak göreve başlamayanlar ile göreve başladığı halde mazeretsiz olarak görevlerinden ayrılanlar, hazırlık eğitimi sonunda aldıkları atamaya esas başarı puanıyla sözleşmeli öğretmenlik için yeniden başvuruda bulunamayacak ve yerleştirildikleri tarih itibarıyla 3 yıllık hazırlık eğitimine alınmamasına yönelik süre 1 yıla indirildi.

Sözleşmeli öğretmenler, can güvenliği ve sağlık mazeretleri hariç olmak üzere, 3 yıl süreyle başka bir yere atanamayacak. Aile birliği mazeretine bağlı yer değiştirmelerde sözleşmeli olarak istihdam edilen öğretmenin eşi bu öğretmene tabi olacak.

Sözleşmeli öğretmenlikte istihdam ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek.

Kadrolu öğretmenliğe atama

3 yıllık çalışma süresini tamamlayan sözleşmeli öğretmenler talepleri halinde görev yaptıkları yerde öğretmen kadrolarına atanacak. Öğretmen kadrolarına atananlar mazerete bağlı olarak yapılacak yer değiştirmeler hariç olmak üzere 1 yıl süreyle yer değiştiremeyecek.

Öğretmen kadrolarına atananların sözleşmeli öğretmen pozisyonlarında geçirdikleri hizmet süreleri, öğrenim durumlarına göre yükselebilecekleri dereceleri aşmamak kaydıyla kazanılmış hak aylık derece ve kademelerinin tespitiyle hizmet puanı hesaplamasında dikkate alınacak. Bunlar, atandıkları kadronun mali ve sosyal haklarına göreve başladığı tarihi takip eden ay başından itibaren hak kazanacak ve önceki pozisyonlarında aldıkları mali ve sosyal haklar hakkında herhangi bir mahsuplaşma yapılmayacak.

Öğretmen ve yöneticilere, görev yaptıkları her takvim yılı karşılığında hizmet puanı verilecek.

Yer değişikliği

Öğretmenlerin mazeret durumlarına ve isteğe bağlı yer değiştirmeleri, Bakanlığın öğretmen ihtiyacı ve öğretmenin tercihi dikkate alınarak hizmet puanı üstünlüğüne göre yapılacak.

Öğretmenlerin nitelikleri ve seçimi, hazırlık eğitimi, hazırlık eğitimine alınacakların belirlenmesi, hazırlık eğitiminde başarı, Akademi ile ilişiğin kesilmesi, disiplin cezaları ve disiplin cezası gerektiren fiil ve davranışlar, disiplin kurulu ve disiplin cezalarının uygulanmasına ilişkin hususlar, öğretmen adaylarına ilişkin mali ve sosyal hükümler ile sözleşmeli öğretmenlikte istihdama ilişkin hükümler 1 Eylül 2025 itibarıyla yürürlüğe girecek.

Öğretmen ve yöneticilere yönelik mesleki gelişim faaliyetleri

Kabul edilen maddelere göre, Milli Eğitim Bakanlığınca öğretmen ve yöneticilerin mesleki gelişimlerinde sürekliliği sağlamak üzere planlı, sürdürülebilir, izlenebilir ve mesleki uygulamalarla bütünleşik mesleki gelişim faaliyetleri düzenlenecek. Bu faaliyetler, merkezi veya mahalli olarak gerçekleştirilebilecek.

Öğretmen ve yöneticilere yönelik düzenlenecek mesleki gelişim faaliyetleri; talep ve ihtiyaçlara, eğitim alanında yaşanan değişim ve gelişmeler ile Bakanlık politikalarına uygun olarak belirlenecek. Bakanlıkça öğretmen ve yöneticilerin kişisel ve mesleki gelişimleri için görev yaptıkları okul türü ve kademesi ile atama alanları dikkate alınarak beşer yıllık dönemleri içeren bireysel mesleki gelişim planları hazırlanacak.

Mesleki gelişim faaliyetleri düzenli olarak izlenecek, değerlendirilecek ve değerlendirme sonuçları planlanacak mesleki gelişim faaliyetlerinde dikkate alınacak. Öğretmen ve yöneticilerin mesleki gelişimlerine ilişkin oluşturulacak planlar, programlar, uygulama ve uygulamaların değerlendirilmesine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek.

Kariyer basamakları

Öğretmenlik mesleği; öğretmen, uzman öğretmen ve başöğretmen olmak üzere üç kariyer basamağından oluşacak. Öğretmenlerden; öğretmenlikte en az 10 yıl hizmeti olan, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası bulunmayan ve Akademi tarafından uzman öğretmenlik için düzenlenen eğitimi tamamlayanlara uzman öğretmen ünvanı verilecek.

Uzman öğretmenlerden; uzman öğretmenlikte en az 10 yıl hizmeti olan, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası bulunmayan ve Akademi tarafından başöğretmenlik için düzenlenen eğitimi tamamlayanlara başöğretmen ünvanı verilecek. Kademe ilerlemesinin durdurulması cezası almış olanlar, cezaları özlük dosyasından silindikten sonra uzman öğretmen veya başöğretmen ünvanı için başvuruda bulunabilecek.

Öğretmen ünvanından, bu göreve atanmanın atamaya yetkili amir tarafından onaylandığı tarihten, uzman öğretmen veya başöğretmen ünvanından ise uzman öğretmen/başöğretmen sertifikasının düzenlendiği tarihten itibaren yararlanılacak. Uzman öğretmen veya başöğretmen ünvanı alanlara her ünvan için ayrı ayrı olmak üzere bir derece verilecek. Öğretmenlik mesleği kariyer basamaklarında ilerlemede başvuru, sertifikaların düzenlenmesi ile uygulamaya ilişkin diğer hususlar, Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek.

Yönetici görevlendirme

Eğitim kurumu müdürü veya müdür yardımcısı olarak ilk defa görevlendirilecek adaylar, Milli Eğitim Akademisi tarafından düzenlenen yönetici yetiştirme programına alınacak. Bu programa katılacak yönetici adayları, yazılı ve/veya sözlü sınavlardan 60 ve üzerinde puan alanlar arasından puan üstünlüğüne göre belirlenecek. Yazılı ve sözlü sınavın birlikte yapılması halinde başarı puanı, yazılı ve sözlü sınav puanının aritmetik ortalaması alınarak tespit edilecek.

Yönetici yetiştirme programına alınanlardan, bu program sonunda yapılan yazılı sınavda 60 ve üzerinde puan alanlar başarılı sayılacak. Bunlar tercihleri de dikkate alınarak bu fıkraya göre yapılan yazılı sınavda alınan puan üstünlüğüne göre vali onayı ile yönetici olarak görevlendirilecek. Yöneticiler 4 ders yılı için görevlendirilecek, aynı eğitim kurumunda aynı ünvanla en fazla 8 ders yılı görev yapabilecek.

Yöneticilerin aynı eğitim kurumunda veya bir başka eğitim kurumuna yeniden yönetici olarak görevlendirilmelerinde Bakanlıkça belirlenecek başarı ölçütleri dikkate alınacak. Bu madde kapsamındaki görevlendirmeler, özlük hakları, atama ve terfi yönünden kazanılmış hak doğurmayacak.

Bu maddeye ilişkin diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek ve düzenleme 1 Eylül 2025’te yürürlüğe girecek.

Yurt içi veya yurt dışında, yerli veya yabancı kurum ve kuruluşlarla veya başka ülkelerle iş birliği anlaşması çerçevesinde kurulan ve ulusal veya uluslararası proje yürüten okul ve kurumlara, Bakan onayıyla özel program ve proje uygulayan okul ve kurum olarak seçilenler ile Bakan onayıyla doğrudan Bakanlık merkez teşkilatına bağlanan kurumlara yapılacak öğretmen atamaları ve yönetici görevlendirmeleri Bakan tarafından yapılacak.

Yükseköğretim Kanunu’nun ilgili maddesi kapsamında üniversitelerde görev yapan öğretim elemanlarına birinci fıkra kapsamında okul müdürlüğü görevi verilebilecek.

Öğretmen ve yöneticilere üstün başarı belgesi ve ödül verilebilecek

Genel Kurul’da kabul edilen maddelere göre, öğretmen ve yöneticilere Devlet Memurları Kanunu kapsamında başarı belgesi, üstün başarı belgesi ve ödül verilebilecek.

Öğretmen ve yöneticiler hakkında Devlet Memurları Kanunu disiplin hükümleri uygulanacak. Ancak öğretmen ve yöneticilerden; öğrencilere ve eğitim süreçlerine ilişkin ses veya görüntüleri ilgili mevzuatında belirlenmiş usuller dışında paylaşanlara kınama; ilgili mevzuatı gereği yapılanlar dışında öğrencilere menfaat karşılığında özel ders veren veya özel ders için yönlendirme yapanlara, öğretmenlik mesleğiyle bağdaşmayacak şekilde öğrencilere olumsuz örnek teşkil edecek söz, davranış, hal ve hareketlerde bulunanlara, öğrencilerin ders başarılarının değerlendirilmesinde taraflı davrananlara, eğitim öğretim sürecinde Bakanlıkça onaylanan öğretim programının belirlediği amaç ve hedeflere aykırı faaliyet ve uygulamalar yapanlara aylıktan kesme cezası verilecek.

Devlet Memurları Kanunu’nun ilgili hükümleri saklı kalmak kaydıyla, Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti, uyuşturucu ya da uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma, kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek yahut bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak, hayasızca hareketler, müstehcenlik ve fuhuş suçları ile cinsel dokunulmazlığa karşı suçlardan mahkum olanların öğretmenliği sona erecek.