NEYHANE’DE DEMLENEN HASBİHALLER

Tasavvuf hayatı,felsefesi ve geleneksel sanatlarımıza olan ilgi ve kıymetli çalışmaları ile tanınan kadim dostum Neyzen ve Ebru sanatçısı Ahmet Murat Bilgiçhocayla coşkulu biraz da ateşli hasbıhallerimiz yakın çevremiz tarafından ilgiyle takip edilir sevgili dostlar.

Uzun yıllara dayanan dostluğumuz, tasavvuf ikliminde demlenen muhabbetlerimiz, istişare ve tartışmalarımızın verdiği gönül dostluğuyla süren hasbıhaller, kimi an mecrasında çıkar iki kadirşinas dost,  müzik insanı, eğitimci gider farkında olmadan geleneksel kültürümüzün Bursa’mızla anılan Karagöz ve Hacivat benzeri diyaloglara döner.

Etrafımızdaki öğrencilerimiz ya da dostlarımızın bizi yüzlerine yayılmış aynı zamanda yakışmış bir tebessüm hatta biraz da imrenen gözlerle seyrederken bulunca, tuluat sona ererken herkes gelecek randevuyu onların deyişiyle rövanşı takip etmeye başlar.

Uygun olan her Perşembeakşamı hocanın Yeşil caddesindeki mekânı“Neyhane”de üstadın üflediği ney ile süren tasavvuf sohbetlerimizin tadı tüm dostların damağından gitmeyen bir lezzet bırakır.

Kimi Mevlana hazretlerinin dünya görüşü ile sohbetler demlenirken kimi zaman da İmam ı Azam hazretleri bezer gecenin rengini. Gecenin ilerleyen saatlerine kadar sürer anlayacağınız yani hissetmeden…

Ta ki hoca “erenler dergâhında yatak yorgan her dem bulunur” sözü gecenin sonlandığının işaretidir.

Gelin bugün köşemize sesi gibi temsil ettiği yaşamın huzurunu simgeleyen Ney’in hakkında bilgi verelim siz değerli okurlarımıza. En azından merak edenlere…

Sümerce’ den Farsça’ ya geçen “ nâ ” veya “ nay ”, kamış, kargı anlamlarına da gelen bu çalgının en eski adıdır. Arap toplumunda üflemeli çalgıların hemen tümü için kullanılan “ mizmâr ” sözcüğü, (nefes borusu, ses organı anlamında) ney için de kullanılmıştır. Türkçe’ de ise hemen her zaman “ ney ” olarak anılmıştır.

Farsça çalan, icrâ eden anlamına gelen “ zeden ” sözcüğünden takılanarak oluşturulan “ neyzeden ” bozularak, ney icrâcısı anlamında günümüzde de kullanılan “ neyzen ” e dönüşmüştür.

Türklerin dînî hayatlarında mûsikî her zaman yer almıştır. Özellikle tekke hayatında, âyin ve diğer dînî törenlerde (cem, zikir, deverân vs.) mûsikînin rolü büyüktür ve  hemen hemen bütün tarîkatlerin törenlerinde bendir ile birlikte ney yer almıştır.

Günümüzde ney, Türk sazı olarak anılmaktadır ve tasavvuf müziğinin bir sembolü haline gelmiştir. Bir müzik aleti için kullanılan çalmak yerine, Ney için üflemek tabiri kullanılır. Burada üflemenin mecazi bir anlamı vardır. Kaynağını İslam’da Allah’ın insanı yaratırken ruhu üflemiş olmasından alır.

Hz. Mevlânâ’ya göre mûsikî Allah’ ınlisânıdır.                                                                                          Yüce yaratıcı Bezm-i Elest’ te ruhlara mûsikî ile seslenmiştir. Bu sebepten hangi milletten, hangi dilden olurlarsa olsunlar, insanlar mûsikî ile aynı duyguları paylaşabilirler.

Hiçbir sanat insan rûhuna mûsikî kadar doğrudan doğruya ve içinden kavrayacak şekilde nüfûz edemez. Mûsikî, son derece değerli bir mânevî temizlenme, ferahlama ve yücelme vâsıtasıdır.

Rûhu kir ve paslardan temizlediği gibi, ona batmış olan dikenleri de ayıklayarak tedâvi eder. Mûsikî ile temizlenmeyen rûh yükselemez, aksine yerdeki bayağı ihtiraslara bulaşarak kirlenir ve körelir. Gerçek mûsikî insana hayvânî hisleri hatırlatmak şöyle dursun, ona “sonsuz varlık” ı hissettirir, sezdirir. Bu sezgiyle onu O’ na yaklaştırır ve nihâyet ulaştırır. Bunda en etkili ses ise ney sadâsıdır.

İslam geleneğinde neyin doğuşu ile ilgili bir çok rivayet vardır. Bunların en meşhuru şöyledir: “Peygamberimiz ilahi aşk sırrını Hz.Ali”ye söylemiş. Bu sırrın yükü altında ezilen Hz.Ali gidip Medine dışında kör bir kuyuya bu sırrı anlatmış. Kör kuyu bu sır ile coşup köpürmüş ve taşmış. Su her yeri kaplayınca kenarlarında kamışlar yetişmiş.

Oralardaki bir çoban bu kamışlardan birini kesip muhtelif yerlerinden delmiş ve üflemeye başlamış. Çıkan ses kalplere coşku ve heyecan verip ilahi sırrı anlatır olmuş. Peygamberimiz tesadüfen bu çobanın ney sesini işitince bu durumu anlamış. O günden sonra ney,bir ilham kaynağı olmuştur.”

Bugünkü manada neye ruhunu veren Mevlana Celaleddin-i Rumi Hazretleridir. “Türk olsun ,Acem olsun; musiki aşıkların ortak gıdasıdır.” görüşündeki Mevlana, Mesnevisinin ilk on sekiz beyitini de bu cazibeli çalgıya ayırmıştır. O”na göre ney ayin sırasında dönmekte olan ama gerçekte batıni bir iklimde seyahatte bulunan semazenlerin kılavuzudur. Çıkardığı tılsımlı ses ile ruhları cezbeder.

Kaynak : http://neyhanebursa.com/