Duyu bütünleme

Değerli okurlarım son zamanlarda sosyal hayatta çok fazla duymaya başladığımız terimlerden biri de duyu bütünleme oldu. Televizyon programları, seminerler, sosyal medya gibi birçok farklı alanda karşımıza çıkan bu ifadeyi bu yazıda sizler için biraz daha anlamlı hale getirmek istiyorum. Artık neredeyse her alışveriş merkezinde çocuk oyun alanlarında kullanılan kinetik kumların, top havuzlarının duyu bütünleme olarak tanımlanması acaba ne kadar doğru?

*Duyu Bütünleme Terapisi Nedir?

Duyu bütünlüğü temel olarak dışardan alınan uyarının doğru şekilde algılanıp beyinde işlenmesi, verilecek cevabın planlanıp uygulanması gibi aslında uzun bir süreci kapsayan ancak duyu bütünlüğü ya da motor cevaplarında problem olmayan kişilerin rahatlıkla yapabildiği bir dizi işin yapılmasına olanak veren sistem olarak tanımlanabilir. Duyu bütünleme dediğimiz zaman öncelikle temel duyularımızı bilmemiz gerekiyor. Hepimizin bildiği; görme, işitme, dokunma, tat alma, koku duyumuzun yanında duyu bütünlüğü açısından muazzam önem taşıyan iki önemli duyumuz daha var. Bunlar:

-Proprioseptif duyu(vücut farkındalığı): Kas ve eklemlerimizin boşlukta nasıl hareket edeceklerini belirleyen duyudur. Temel olarak gözlerinizi kapatıp bir elinize karşı omzunuza dokunmanızı istediğimde bunu sağlayan duyu vücut farkındalığı duyusudur.

-Denge duyusu: İç kulakta yer alır. Yer çekimiyle bağlantılı olarak vücudumuzun alan içerisinde nerede olduğunu, hızını, yönünü ve hareketini algılamamızı sağlarve bize bununla ilgili bilgi verir. Bu sistem vücudumuzu dengede tutmak ve vücut düzgünlüğünü korumak için temeldir.

Duyu bütünleme terapisi en basit haliyle yukarıda bahsettiğimiz duyu tiplerinin algılanması ya da işlenişinde problem olan ve doğru cevapları ortaya çıkaramayan kişilerde merkezi sinir sistemini uyararak duyu-algı-motor ağını doğru bir şekilde planlamaya çalışan bir terapi çeşididir.

*Duyu Bütünleme Terapisinin Önemi

Özellikle yaşamın ilk dönemlerinde çocukluk çağında gözlemlemeye başladığımız bu problemin günlük hayatta nasıl bir karşılığı olduğunu basit bir örnekle açıklayalım.Çocuğunuza yönlendirdiğiniz basit bir komut üzerinden ilerleyelim: “kırmızı kazağını giy” çocuğun aslında kolay gibi gözüken bu direktifi yerine getirebilmesi için belirli işlem basamaklarını gerçekleştirebilmesi gerekir. Bunlar:

1. Kendisini dış uyaranlardan soyutlayıp sizin sesinizeodaklanmak,
2. Verilen direktifi doğru şekilde anlamak,
3. Diğer kıyafetlerin arasından kırmızı kazağı ayırt edebilmek,
4. Yapılması beklenen işlem karşısında beyinde doğru bir planlama yapmak,
5. Planlanan amacı gerçekleştirebilmek için kaslara doğru mesajlar gönderip doğru motor cevabı ortaya çıkarmaktır.

Saydığımız basamaklardan herhangi birinde sıkıntı yaşayan bir çocuk bu işlemi yerine getiremeyecektir. Duyu bütünleme problemi sadece otizm, down sendromu, serebralpalsi gibi hastalıkları olan çocuklarda görülen bir problem değildir. Tanısı konmamış ve sağlıklı kabul edilen birçok çocukta da karşılaştığımız bir bozukluktur. Çocuğunuz çok sık düşmesi, basit bir top oyununu gerçekleştirememesi, küpleri üst üste dizememesi gibi birçok olayın altında duyu bütünleme problemleri yatıyor olabilir. Bu noktada ailelere düşen en önemli şey doğru gözlem yapmak ve bir uzmandan yardım almaktır.

Duyu bütünleme terapisi sürecini ele alacak olursak buradaki en önemli olan nokta terapinin kişiye özel olmasıdır. Duyu bütünleme terapistleri danışanları kendi özel testleriyle değerlendirerek sıkıntının hangi basamakta olduğunu belirleyip ona göre bir terapi şekli belirlemekte ve danışanın gelişimine uygun olarak tedavi yöntemlerini güncellemektedirler. Bu sebeple dışarıdan edinilen duyu bütünleme ekipmanı ya da alışveriş merkezlerindeki çocuk oyun alanlarında kullanılan kinetik kumlar veya top havuzları duyu bütünlemede kullanılan ekipmanlar olmakla birlikte en faydalı geri dönüşü alabilmek açısından bir uzman tarafından kişinin hangi alanda sıkıntısı olduğu tespit edildikten sonra kullanılmalıdır.

Konuyla ilgili detayları soruları olan okuyucularımız ya da merak ettiğiniz diğer konular için mail adresimden ya da sosyal medya hesaplarımdan bana ulaşabilirsiniz.

Bir sonraki yazımızda görüşünceye dek sağlıcakla kalın.