HIDIRCAN KAYA/ÖZEL HABER

Osmanlı Devleti’ne başkentlik yapmış, tarihiyle Türkiye ve dünyada örnek gösterilen şehir olan Bursa’da 100’e yakın kayıp eser bulunurken bunlardan 22 tanesi Osmanlı Devleti’ne ait. Orhan Camii, Orhan Medresesi gibi eserlerin kayıp olduğunu ifade eden Bursa Uludağ Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Doğan Yavaş, çalışmalarının sürdüğünü belirterek kısa zaman içerisinde gün yüzüne çıkarılacağını vurguladı.

Osmanlı Devleti’ne başkentlik yapmış Bursa’da bu döneme ait toplam 22 tane eser kayıp ve bulunamıyor. Orhan Camii ve Orhan Medresesi başta olmak üzere kayıp eserlere ulaşmak için yoğun çaba sarf eden yetkililer bir an önce çözülmesi gerektiğini, bu durumun Bursa’ya yakışmadığını ifade etti. Biz de konuya ilişkin Bursa Uludağ Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Doğan Yavaş’tan bilgi aldık ve Bursa’daki Osmanlı Devleti’ne ait kayıp eserler başta olmak üzere birçok konuyu konuştuk.

SU ŞEHRİ BURSA’DA ÇEŞMELER KAYIP

Osmanlı Devleti’ne ait eserlerin yanında çeşmeler de kayıp durumda. 1909 Salnamesi’nde geçen ve Bursa’da 550 çeşmenin bulunduğu bilgisine istinaden bunlardan sadece 90 tanesine ulaşılabilmiş durumda. Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi (BUSKİ) ile gerçekleştirilen projeye göre söz konusu çeşmeleri bulma çalışması devam ediyor. Konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Dr. Öğr. Üyesi Doğan Yavaş, su memleketi Bursa’da kayıp çeşmelerin olmasının kabul edilemez bir durum olduğunu söyledi. Yavaş, “BUSKİ ile gerçekleştirdiğimiz çeşmelerle ilgili projelerimiz var. Araştırıyorsunuz, normalde çeşmenin olması gerekiyor ancak gidiyorsunuz ki çeşme yerinde değil. Tarihçelerini çıkarmayı düşünüyoruz. Vakıf, kimin vakfı? Hangi su yolundan besleniyordu? Çıkan su nereye gidiyordu? O köyün şebekesini araştıracağız. Çeşmeyi tespit ediyorsun, gidiyorsun ki yerinde yok. Evliya Çelebi’nin de dediği gibi ‘Velhasıl Bursa, sudan ibarettir’. Peki çeşmeler nerede? Biz bunları araştırıyoruz. Hatta geçen sene yerinde olan çeşme bu sene yok. Bu durum da vatandaşların duyarsız olduğunu gösteriyor. Bursa çeşmelerini yeni baştan arşiv belgeleriyle, su yollarıyla, mimarisiyle yeniden ayağa kaldıracağız” dedi.

BURSA’DA SADECE 39 HAMAM KALDI

Bursa ve Türkiye için hamam kültürünün öneminden bahseden ve yabancı ülkelerde ün saldığını ifade eden Yavaş, günümüzde sadece 39 hamamın kaldığını belirtirken Osmanlı Devleti’ne ait eserlerin yüzde 25’inin hamam olduğunu ifade etti.

BURSA’NIN ARŞİVLERİNİ ÇÖZMEDEN MİMARİ VE SANAT TARİHİ YAZILAMAZ

Bursa’nın arşivlerini çözmeden mimari ve sanat tarihinin yazılmasının imkansız olduğunu ifade eden Yavaş, sanat tarihinin yoruma dayalı olmaması gerektiğini savundu. Kendilerinin belgelerle ispat ederek ilerlediklerini söyleyen Yavaş, “Sanat tarihi daha çok muhakeme ve yorum üzerine bir dal. Herkes bir şeyler söylüyor ancak kimse son noktayı koyamıyor. Çağımız bilgi kirliliği çağı. Her konuda böyle ama sanat tarihi için durum daha çok içler acısı. Bölüme karşı herkesin bir ilgisi var aslında ancak uygulanan politika çok yanlış. İnsanların eğilimlerine göre baştan ayırmak gerekiyor. Sanat tarihi okumasa bile bazı insanların bu bölüme yeteneği var. Onları bir şekilde bölüme yönlendirmek lazım. Sanat tarihi eğitimi almayan birisi konuşabiliyor. Bursa olmayınca diğerleri zaten olmaz. Yıllardır yanlış bilinen o kadar çok konu var ki… Literatüre girmiş, yazılmış, yayımlanmış, bu saatten sonra düzeltmeye çalışıyoruz. Bilimsel tarafımız güçlü olmasına rağmen insanları bu konuda bilinçlendiremiyoruz. Bilgi bir kere yanlış yerleşmişse bir daha düzeltmek mümkün değil. Sanat tarihindeki en büyük sıkıntı da bu. Belgelerle ispatlamak lazım aslında. Yoruma dayalı olmaması gerekiyor. Bursa gibi bir şehirde sanat tarihi bölümü okumak büyük bir şans” açıklamasında bulundu.

MEDRESE VE HAMAMLAR BULUNAMIYOR…

Bursa’daki kayıp eserlerin bulunması için yoğun çaba sarf ettiklerini sözlerine ekleyen Dr. Öğr. Üyesi Doğan Yavaş, ödenek ayrılması gerektiğini vurguladı. Yapı, medrese ve hamamların olmadığını ve bu zamana kadar da bulunamadığını açıklayan Yavaş, Orhan Camii ve Orhan Medresesi’ni bunlara örnek gösterdi. Yerlerini de hemen hemen bildiklerini söyleyen Yavaş, “İşimiz kolay ama bunlar için de ödenek ayrılması gerekiyor. Belediyenin finanse etmesi gerekiyor ya da bir sponsor bulmamız lazım. Teknoloji de geliştikçe işimiz de kolaylaştı aslında. Örnek verecek olursak tabletlerde bir program var, yerin altını gösteriyor. Öyle bir potansiyel var.  Sanat tarihi bölümü çok zevkli ve spesifik bir bölüm’’ diye konuştu.

BÜYÜKŞEHİR’LE ORTAK ÇALIŞMA

Bursa Büyükşehir Belediyesi ile ortak çalışma gerçekleştireceklerini ifade eden Yavaş, “Belgelere dayanarak, bilgi kirliliği olmadan ‘Bursa Külliyeleri yeni baştan’ adlı projeyi yapacağız. Yanlış bilinenleri, bilgi kirliliğini mümkün olduğu kadar düzeltmek istiyoruz. Bu bahsettiğim projeyi 2026 yılında bitirmeyi planlıyoruz. Yüz binlerce belge arasından bulmaya çalışacağız. Bunları da tek başına yapmamız gerekiyor çünkü öğrenci yetişmiyor. En büyük sıkıntımız da bu” dedi.

BURSA’DA OSMANLI MİMARİSİ BİTMEZ

Son olarak Bursa’daki yapıların ayağa kaldırılması gerektiğini vurgulayan Yavaş, restorasyonların yapılması çağrısında bulunarak Bursa’da Osmanlı mimarisinin bitmediğini ve bundan sonra da bitmeyeceğini ifade etti.