Bursa’daki bu caminin minaresinde 12 bin parça çini var

Tarihi cami, minaresindeki çini süslemeleri sebebiyle Yeşil Cami adını aldı. Bursa’daki Yeşil Cami’yle karıştırılan bu mâbet, erken dönem Osmanlı mimarisi olmasıyla ilk yeşil cami olma özelliğini taşıyor. Caminin en çok çini işlemeli minaresi dikkat çekiyor. 12 bin parça turkuaz, mavi ve yeşil renkli çinilerden ismini alan cami, yabancı ve yerli turistlerin dikkatini çekiyor. İznik surlarının içinde, Lefke ve İstanbul kapıları arasında yer alan İznik Yeşil Camii’nin kitabelerinde Çandarlı Halil Hayreddin Paşa’nın 1378’de inşâsını başlattığı yazıyor. Ancak Çandarlı’nın vefat etmesi sebebiyle caminin oğlu Ali Paşa tarafından 1392’de tamamlandığı belirtiliyor. Ayrıca kitabelerinde mimar olarak Musaoğlu Hacı isminin geçmesi, bu camiyi mimarı bilinen ikinci Osmanlı dönemi eseri yapıyor. Düzgün kesme taşla inşa edilen Yeşil Cami, iç mekanda eyvanlar, müezzin mahfilleri ve mihraptaki süslemeleriyle de Osmanlı mimarisinin erken döneminde inşa edilen yapılar arasında özel bir yer ediniyor. Yaklaşık 628 yıllık Yeşil Cami, erken Osmanlı mimarisinin örneklerinden olan tek kubbeli, merkezî camilerin gelişmiş örneklerinden biri olarak dikkati çekiyor.
Sanat tarihçisi Doğan Özgün Kolaç, “Yeşil Cami 1378-1392 yılları arasında Çandarlı Halil Paşa tarafından yaptırılan bir cami. Ancak onun hayatı camiyi görmeye yetmiyor. Oğlu Çandarlı Ali Paşa bu mirası tamamlayıp halkın hizmetine sunuyor. Kare planlı bir cami. Erken dönem Osmanlı mimarisine ait bir örnek. Minaresinde sırlı tuğla tekniği kullanılarak yapılmış zikzak motifler yer alıyor. Tek şerefeli, tek kubbeli bir cami. Kapının hemen girişinde iki sütunlu sütun başlıkları yer alıyor. Bunlar Bizans mimarisinden etkilenerek yapılmış sütun başlıkları. İçerisindeki mihrabı da mermer işçiliğinin son derece kaliteli örneklerinden biri. 2015 yılında yapılan restorasyonlar sonrasında 2 yıl süren bir restorasyon süresi geçirdi. Onun dışında 2017 sonlarına doğru tekrar açılarak yerli ve yabancı turistlerin ziyaretini açıldı. Minaresindeki sırlı tuğla adedi yaklaşık on iki bin civarında. Turkuaz, mor ve yeşil renklerden oluştuğu için zaten adı da Yeşil Cami olarak kalmış” dedi.
İznikli Yalçın Öztürk ise, “Yeşil Cami, İznik’in timsâllerinden biridir. 2 yıl öncesine kadar restorasyondaydı. Restorasyonu bitti, tekrar ibadete açıldı. Yerli ve yabancı ziyaretçilerin gözdesi. En büyük özelliklerinden biri minaresinin Selçuklu dönemine ait sırlı tuğla ile yapılmasıdır. Osmanlı’nın ilk en geniş mekanlı camilerinden olmasıdır” diye konuştu.