TOPLUMSAL HAYAT
İnsanların toplu halde yaşamaya ihtiyaçları vardır. Tek başına bırakılsaydı ihtiyaçlarını göremez, kısa zamanda yok olurlardı. Toplum hem zihni hem bedeni varlığımızın devamı için gereklidir. Bütün bilgi müktesebatımızı toplumdan alırız. Konuşma denilen şey toplumun eseridir. Sosyallik insanın vazgeçilmez vasfıdır. Akıl sağlığını sağlayan da budur. Bir insan topluma katılmadan ve onun değerlerini benimsemeden vicdanen rahat edemez. Toplumdan sakladığı şeyler onu rahatsız eder.
İnsanların bir arada yaşamalarından doğan sosyal duyguyu geliştirdiğimiz oranda insan olur, başkaları ile sağlıklı ilişkiler kurarız. İnsanın ne olduğu başkaları ile olan ilişkisinde ortaya çıkar. Ben ancak başkalarıyla ben olurum, kişilik kazanırım. Deliler ve psikopatlar ancak bundan yoksundur. Sosyal duygu akıl sağlığı için gereklidir. Anti sosyal kişiler bile bir şekilde toplumun onayını aramaya çalışırlar.
Toplumda zemin bulmayan düşünceler tutunup yaşayamaz. Bir insan yalnız kendisinin doğru düşündüğünü, bütün toplumun yanlış yolda olduğunu söylüyorsa kendisi de yanlış yoldadır. Toplumun yaşayış tarzının ideal olduğunu söylemiyorum ama toplumun tamamı da kötü yolda olamaz. Bir fikir ve düşünce getiren onu topluma mal edebildiği takdirde doğruluğu anlaşılır. Havarilere muhtaçtır.
Hiç kimse gereksiz ve önemsiz değildir. Her birey toplumun yaşamasına ve devamına katkıda bulunur. Sokaklar süpürülmese dışarı çıkamazdık. Fırıncı veya bakkal olmasa ekmeğimizi alamazdık. Şehrinin terzisi olmasa İmmanuel Kant giyinemezdi. Hepimiz bir saatin çarkları, dişlileri ve vidaları gibi birbirimize muhtacız. Her birimiz bir görevi yerine getiriyoruz. Bir şeyin değeri yokluğunda anlaşılır.
Doğu toplumlarında bir adamın gelip işleri düzeltmesi beklenir. Bu sorumluluğunu üzerinden atma arzusudur. Toplum eğer layık değilse kimse onu kurtaramaz. Büyük adamlar da bir şey yapamaz. Bir kişi tek başına ne yapabilir, kahramanlar devri geçti. Artık toplumsal dayanışma, çalışma ve bireysel sorumluluğu hissetme devrindeyiz. Herkes çalışacak ve üzerine düşen görevi yapacak.
Unutmayın ki bir fikir, bir inanç veya sistem ancak geniş bir halk kitlesi tarafından benimsendiği zaman yaşar. İnsanların çoğu yanlış yolda olamaz. İnsanların çoğunun zaafları ve kusurları vardır gerçi fakat kötü olmak ayrı bir şeydir. Cemiyeti kötüleyip suçlayanlar unutmasınlar ki o cemiyetin kendilerine sağladığı imkânlar sayesinde ayakta kalıyor; onların hazırladığı şeyleri yiyor, kullanıyor.