CaetanoVeloso ve Tropicalia

Kendisine Brezilya’nın Bob Dylan’ı denilse de CaetanoVeloso’nun müziğinde Dylan’dan önce, Veloso’yla aynı topraklarda dünyaya gelen, GilbertoGil ve adları onlar kadar kitleselleşememiş TomZé ve Nara Leão  gibi müzisyenlerin katkıları büyüktür. Zaten, sözü edilen isimlerle Veloso, 1960’ların Brezilya’sında varlığını hissettirmeye başlayan Tropicaliahareketinin zeminini hazırladığı için, katkıyı başka diyarlarda aramanın gereği yoktur. Dylan’ın notaları, Veloso’yu etkilemiştir ama etki ikisini ortak paydada buluşturacak düzeyde değildir. Benzeri realite, sesini İran’dan dünyaya duyuran ve İran’ın Bob Dylan’ı olduğu Türkiye’de de dile getirilen MohsenNamjoo için de geçerlidir. Dylan’ın modernle postmodern arasında mekik dokuyan dünyası, Namjoo’yu otantik kadar etkilemediği hâlde ikisini buluşturmaktaki ısrar, müziklerinin layıkıyla idrak edilmesini engellemiştir.

Sambayı, Brezilya’daki cunta rejimiyle mücadele etmek için kullanan hareket, sadece bu dans türünü değil, onunla Caz’ın yoğrulması sonucunda ortaya çıkan Bossa Nova ve Rock’nRoll’un nimetlerinden de istifade etmiştir.

Çağdaş Klasik Batı Müziği kompozitörlerinin vazgeçilmezleri arasında ilk sırada yer alan Avant- garde ve TristanTzara’nın mihmandarlığında olabildiğince geniş bir alana yayılan Dadaizmin söylediklerine de kulak kabartan Tropicalia ve onun alçak gönüllülükten taviz vermeyen elemanı Veloso, şarkı sözleri ve bestelerinin ete kemiğe bürünmesinde,  dizeleri önünde, sadece Brezilya’da düğme iliklenmeyen Carlos Drummond de Andrade’nin de içinde bulunduğu şairlerin payı olduğunu vurgulamaktan imtina etmemiştir.

Andrade gibi, dünyayı omuzlarında taşımaktan bıkmayan insanlara seslenen, Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne alınması gerektiği üzerinde sıklıkla duran Edgar Morin ve Yeni Dalga’nın hazırlayıcılarından Jean- LucGodard’ı dağarcığına dâhil eden, Tropical Gerçeklik: Brezilya’da Müziğin ve Devrimin Hikâyesi adını verdiği bir kitabı da yayımlanan Veloso, müziğin pratiği kadar teorisine de hâkim bir isimdir.

Sözü devrimden açması ve sol tandanslı siyasete sıcak bakması, siyasi parti kapısı aşındırmasını beraberinde getirmemiştir çünkü Veloso, politik duruşla, herhangi bir siyasi partinin propagandistliğini üstlenmek arasında uçurum olduğunun bilincindedir.

Dans etmeyi programına almayan devrimi umursamayan EmmaGoldman’ın ruhunu şenlendiren sözler kaleme alan Veloso’nun nazarında devrim, erkek egemen söyleme icazet vermediği için bu adı almıştır.

Çalışmalarını cunta  engelleyince kapağı Londra’ya atan Veloso özelinde Tropicalia’nın girişimi, Anadolu Rock’la da bir araya getirilemez çünkü hem bu isimlendirme sorunludur, hem de Brezilya ile Türkiye, sosyopolitik ve sosyokültürel bağlamlarda aynı mesafeyi kat etmemişlerdir.

CaetanoVeloso;  Brezilya dışında bilinen, David Bymeve Beck gibi müzisyenlerin örnek aldığı bir imza olsa da, Türkiye’de tam anlamıyla idrak edildiğini söylemek mümkün değildir. Kaldı ki Türkiye sadece ona değil, Brezilya’nın sosyokültürel ve sosyopolitik atmosferine de yabancıdır.

Böyle bir manzara, Brezilya özelinde Latin Amerika’ya Türkiye’ye özgü magazinin penceresinden bakıldığı için yaşanmaktadır.

Solculuklarını, devrimciliklerini her göze sokanlar da aynı yolda ilerledikleri müddetçe manzara değişmeyecektir.