Av. Veysel TAYYAR

SAVCI HAKİM GİBİ

1 Ocak’ta yürürlüğe giren ‘seri yargılama’yla, savcının takdir yetkisi arttı. İşlenen belli suçlarda şüpheliyle bir anlamda pazarlık yapan cumhuriyet savcısı, zanlı yada avukatına yarı oranında ceza indirimi teklifinde bulunuyor. Tüm bunlar ise, yargıya ‘hız’ kazandırmak adına yapılıyor.

Yeni düzenlemeyle birlikte ilk karar Bursa’da alkollü bir sürücü için uygulandı. Alkollü bir sürücü yarı oranında ceza indirimini kabul edince bin 200 lira ödedi ve dava uzamadan bir günde bitti.

TARTIŞMA GETİRDİ

Ancak, bazıları uygulamayı ‘Neden mağdura söz hakkı tanınmadan ceza indirimi yapılıyor’ diye sorguluyor. Kent Gazetesi Yazarı Avukat Veysel Tayyar, tartışmaları beraberinde getiren yeni düzenlemenin sağlayacağı faydalar ve yaratacağı sıkıntıların neler olduğunu sizler için yazdı.

Seri muhakeme usulü hangi suçları kapsıyor?

•  Hakkı olmayan yere tecavüz
• Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması
• Trafik güvenliğini tehlikeye sokma
• Gürültüye neden olma
• Parada sahtecilik
• Mühür bozma
• Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan
• Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama
• Kumar oynanması için alet bulundurma, çalıştırma, imal etme
• Başkasına ait kimlik veya bilgilerinin kullanılması
• Ruhsatsız silah bulundurma
• İzinsiz orman işgali
• Kooperatifler Kanunu’nun ikinci maddesine muhalefet

TÜM YÖNLERİYLE “SERİ MUHAKEME USULÜ”

Değerli okurlarım, bilindiği üzere Yargı Reformu Paketinin getirdiği en büyük yeniliklerden biri de “Seri Muhakeme Usulü”.1 Ocak 2020 tarihinde yürürlüğe girerek uygulanmaya başlayan bu usul sayesinde şüpheliyle pazarlık masasına oturan savcı, kanunda yazılı ceza üzerinden ½ indirim teklif edecek, şüphelinin teklifi kabul etmesi üzerine savcının göndereceği talepname doğrultusunda mahkeme aynı günhüküm kuracaktır. Seri muhakeme usulünün uygulanabileceği suçlar Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 250. maddesinde tek tek sayılmıştır.
Olağan usulde ise, soruşturma sonunda yeterli şüphenin var olduğundan ve kovuşturma engeli bulunmadığından emin olan savcı iddianame hazırlayarak mahkemeye göndermekte, iddianameyi kabul eden mahkeme yaptığı yargılama sonucu sanığın suçlu olduğu kanaatine varırsa hakkında hüküm kurmaktadır. Yeni usulün bu anlamda yargılamayı epeyce hızlandıracağı kuşkusuz. Peki,bize sağlayacağı faydalar ve yaratacağı sıkıntılar nelerdir hep birlikte değerlendirelim:

 JET HIZINDA YARGILAMA

Öncelikle belirtmek isterim ki aklımıza gelen her suçta bu yeni usul uygulanmayacak. Seri muhakeme usulüyle amaçlanan, ispatı kolay, önem derecesi düşük değerlendirilen suçlara ilişkin uyuşmazlıkların daha hızlı ve etkili olarak çözüme ulaştırılmasıdır. Soruşturma aşamasında pek bir farklılık olmayacak ise de kovuşturma aşaması tamamıyla ortadan kaldırılmış olacak. Böylelikle sırf gereksiz bürokrasi yüzünden en az 1 sene yargılama yaparak karar vermesi gereken mahkeme, savcının talepnamesini 1 gün içerisinde değerlendirip hüküm kurmuş olacak.

• EMEK VE ZAMANDAN KÂR

Yeni usulle birlikte mahkemeler Kanun’da belirtilen ve aslında çözümü uzun uzun vakitler harcamayı gerektirmeyen suçlarda savcının talepnamesi üzerine karar vereceğinden buradan artırdıkları zaman ve mesailerini daha ağır nitelikteki suçların soruşturulması ve kovuşturulmasına ayırarak adil bir yargılama sağlayabileceklerdir. Üstelik mesailerinden de kâr etmiş olan yargı mensuplarının daha önemli kabul edilen dosyalar üzerindeki motivasyonu da olumlu etkilenecektir.

• MAĞDUR SAF DIŞI

Seri muhakeme usulünün uygulanacağı suçlar kural olarak kamuya karşı işlenen suçlar olsa bazılarında mağdurun gerçek kişi olduğunu görmekteyiz. Ancak usulün uygulanması için mağdurun rızası şartı aranmamıştır. Mağdurun gerçek kişi olduğu durumlarda rızasını aramaksızın böyle bir usul uygulayarak şüphelinin cezasını doğrudan yarı oranında indirmek kanaatimce mağdurun hukuka ve adalete olan güvenini olumsuz etkileyecektir. Bu anlamda eleştiriyi hak etmektedir.

• HAKİM GİBİ SAVCI

Şüpheliye teklif edilecek yaptırım belirlenirken, bakınız özellikle ceza değil yaptırım diyorum, Cumhuriyet savcısı Türk Ceza Kanunu’nun 61/1 maddesini gözeterek ve tıpkı hâkim gibi hareket ederek alt ve üst sınır içinde temel cezayı tespit edecek, bu cezayı da ½ oranında indirecektir.

Üstelik bu cezaya ilişkin olarak, koşulların bulunması halinde; Cumhuriyet savcısı tarafından Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması uygulanabileceği gibi, sonuç cezanın hapis olarak belirlenmesi durumunda bu ceza seçenek yaptırımlara çevrilebilecek ya da ertelenebilecektir.

• YAPANIN YANINA KÂR KALABİLİR

Olağan yargılama usulünde iddianameyi kabul eden mahkeme tahkikata başlayıp tüm delilleri toplar ve bunlar üzerinden karar verir. Şayet bu deliller ceza vermeye yeterli ise sanığın mahkumiyetine hükmedilir. Seri muhakeme usulünde ise henüz tüm deliller toplanmamışken, soruşturma aşamasındayken şüphelinin kendisine yapılan teklifi kabul etmesi halinde yaptırım hakkında doğrudan ½ indirim uygulanacağından verilecek olan ceza seçenek yaptırımlara çevrilebilecek, ertelenebilecek ve böylelikle suç işleyenin yaptığı yanına kâr kalabilecektir.

• “MASUMİYET KARİNESİ” RAFA KALKTI
  Yargılamaların hızlandırılması için gerek savcılıklar gerekse mahkemeler bu usulün işletilmesinden yana olacak. Fakat yargılansa idi beraat edecek olan binlerce kişi sırf adliye koridorlarında günlerini geçirmemek için savcının teklifini kabul edecek ve masum olduğu halde yaptırıma mahkûm edilecek. Bu yönüyle de eleştiriye oldukça açık bir muhakeme usulü karşımızda.

Yeni usulün şehrimizde de hayata geçirildiğini ve en az bir yıl sürecek yargılamanın bu usul sayesinde Bursa Cumhuriyet Başsavcılığı Seri Muhakeme Usulü Soruşturma Bürosu’nun talepnamesi doğrultusunda 1 gün içinde sonuçlandırıldığını söyleyerek sizlere iyi haftalar diliyorum..